Skolyoz Nedir?

Skolyoz, omurganın normalde düz bir hat üzerinde ilerlemesi gerekirken, sağa veya sola doğru anormal bir şekilde eğrilmesi durumudur. Eğrilik genellikle “S” veya “C” şeklinde olabilir ve omurların kendi ekseni etrafında dönmesiyle birlikte postür bozukluklarına yol açabilir.

Normal omurga yapısı:

Önden bakıldığında omurga düz bir çizgi şeklindedir.
Skolyozda bu çizgi sağa veya sola kayar.

Skolyoz Açısının Ölçümü:

Cobb Açısı ile ölçülür.
10 derece üzerindeki eğrilikler skolyoz olarak kabul edilir.

Skolyoz Neden Olur?

Skolyozun nedenleri çeşitlidir ve bazı vakalarda kesin nedeni tespit edilemez.

İdiyopatik Skolyoz (Nedeni Bilinmeyen):

En sık görülen skolyoz türüdür (vakaların %80’i).
Genellikle çocukluk ve ergenlik döneminde ortaya çıkar.
Genetik faktörler önemli rol oynayabilir.
Konjenital Skolyoz (Doğumsal Skolyoz):
Omurga kemiklerinde doğuştan gelen yapısal anormalliklerden kaynaklanır.
Anne karnındaki gelişim sürecinde omurga segmentlerinde hatalı gelişim nedeniyle oluşur.
Nöromusküler Skolyoz:
Kas ve sinir sistemindeki rahatsızlıklara bağlı gelişir.
Serebral palsi, musküler distrofi, spinal musküler atrofi gibi hastalıklar neden olabilir.
Fonksiyonel (Postürel) Skolyoz:
Kas spazmı, bacak uzunluk farkı veya duruş bozuklukları nedeniyle oluşur.
Omurgada yapısal bir bozukluk yoktur, neden ortadan kalktığında eğrilik düzelir.
Travmatik veya Dejeneratif Skolyoz:
Omurga kırıkları, omurga tümörleri veya ileri yaşla birlikte omurgada oluşan dejenerasyon nedeniyle gelişir.

Risk Faktörleri:

Genetik yatkınlık
Hızlı büyüme dönemleri (ergenlik)
Omurga anormallikleri

Skolyozun Belirtileri Nelerdir?

Skolyozun belirtileri eğriliğin derecesine ve tipine göre değişebilir:

Omuz seviyelerinde asimetri (bir omuzun diğerinden daha yüksek olması)
Kürek kemiklerinden birinin daha belirgin olması
Bel kıvrımlarında dengesizlik
Kalça seviyelerinde farklılık
Öne eğilme sırasında sırtta kaburga çıkıntısı (Adam’sTesti ile tespit edilir)
Uzun süre ayakta durduktan sonra yorgunluk hissi
Nefes darlığı (ciddi eğriliklerde göğüs kafesinin akciğerlere baskı yapması nedeniyle)
Sırt, bel veya omuz bölgesinde ağrı (ileri vakalarda)

Not: Erken dönemde genellikle ağrı görülmez; bu nedenle düzenli kontroller önemlidir.

Skolyozda İlk Müdahale Nasıl Yapılmalıdır?

Skolyoz genellikle ani bir yaralanma sonucu oluşmadığından, ilk müdahale sürecinde dikkat edilmesi gereken durumlar şunlardır:

Omurgada şekil bozukluğu fark edildiğinde vakit kaybetmeden uzman bir hekime başvurun.

Çocukluk döneminde düzenli ortopedik kontrolleri aksatmayın.
Ağrı varsa kısa süreli dinlenme ve uygun pozisyonlamalar yapılabilir.

Evde Dikkat Edilmesi Gerekenler:

Doğru duruş alışkanlığı kazandırılmalıdır.
Ağır yük taşımaktan kaçının (özellikle tek omuzda çanta taşımak omurga dengesini bozabilir).
Düzenli egzersiz ile omurga destekleyici kaslar güçlendirilmelidir.

Skolyoz Tanısı Nasıl Konulur?

Tanı süreci şu adımları içerir:

Anamnez (Hasta Hikayesi):
Skolyozun ne zaman fark edildiği, ailede skolyoz öyküsü olup olmadığı sorgulanır.
Fiziksel Muayene:
Adam’s Eğilme Testi: Hastanın öne eğilmesiyle sırtta kaburga çıkıntısı kontrol edilir.
Omuz, kalça, bel kıvrımları ve omurga hattı gözlemlenir.
Görüntüleme Yöntemleri:
Röntgen: Omurganın ön-arka ve yandan çekilen grafileri ile Cobb açısı ölçülür.
MR: Nörolojik sorun şüphesinde omurilik dokusu incelenir.
BT (Bilgisayarlı Tomografi): Omurga kemik yapılarını detaylı görmek için kullanılır.

Skolyoz Açısı (Cobb Açısı):

10-20 derece: Hafif skolyoz
20-40 derece: Orta dereceli skolyoz
40 derece ve üzeri: İleri dereceli skolyoz

Skolyozun Evreleri Nelerdir?

Hafif Skolyoz (10-20 derece):

Görsel olarak fark edilmesi zor olabilir.
Genellikle düzenli takip ve egzersizle kontrol altına alınabilir.

Orta Dereceli Skolyoz (20-40 derece):

Omuz ve kalça dengesizliği belirgin hale gelir.
Korse tedavisi gerekebilir.

İleri Dereceli Skolyoz (40 derece ve üzeri):

Omurgada belirgin eğrilik ve göğüs kafesinde şekil bozukluğu görülebilir.
Solunum ve dolaşım sistemi etkilenebilir.
Cerrahi tedavi gerekebilir.

Skolyoz Ne Kadar Sürede İyileşir?

Skolyoz, tedaviye verilen yanıta ve eğriliğin derecesine göre değişen kronik bir durumdur:

Hafif vakalarda: 6 ay – 1 yıl içinde düzenli egzersizle iyileşme görülebilir.

Orta dereceli skolyoz: 1-2 yıl süren korse ve egzersiz tedavisi gerekebilir.
İleri skolyoz: Cerrahi sonrası 6-12 ay rehabilitasyon süreci planlanır.

Not: Skolyozun tamamen düzelmesi garanti değildir; hedef ilerlemenin durdurulması ve postürün korunmasıdır.

Skolyoz Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Konservatif (Ameliyatsız) Tedavi:

Omurga etrafındaki kasların güçlendirilmesi için kişiye özel program hazırlanır.
Fizyoterapi ve Egzersiz:
Schroth Egzersizleri skolyoz tedavisinde yaygın olarak kullanılır.
Manuel Terapi:
Omurga hareketliliğini artırmak için fizyoterapist tarafından elle uygulanan mobilizasyon teknikleri.
Korse Kullanımı:
20-40 derece arası skolyoz eğriliklerinde büyüme çağında kullanılır.
Milwaukee, Boston veya Cheneau korse türleri tercih edilebilir.
Bilgisayar Destekli Traksiyon (BTT):
Omurga üzerindeki yüklenmeyi azaltarak eğrilik üzerindeki baskıyı hafifletir.
ESWT (Şok Dalga Tedavisi):
Kas spazmlarını azaltmak için kullanılır.
Postüral Düzeltme Eğitimleri:
Günlük yaşamda doğru duruş alışkanlıkları kazandırılır

Skolyoz Tedavisinde Uygulanan Egzersizler Nelerdir?

Schroth Egzersizleri:
Nefes kontrolü ve postüral düzeltme tekniklerini içerir.
Pilates Egzersizleri:
Omurga stabilitesini artırarak kasları güçlendirir.
Propriyosepsiyon Egzersizleri:
Denge ve vücut farkındalığını geliştirir.
Yoga ve Germe Hareketleri:
Kas esnekliğini artırırken duruşun düzelmesine yardımcı olur.

Uyarı: Egzersizler fizyoterapist gözetiminde ve kişiye özel planlanmalıdır.

Skolyozda Cerrahi Tedavi Ne Zaman Gerekir?

Cerrahi müdahale aşağıdaki durumlarda değerlendirilir:

Cobb açısının 45 dereceyi geçmesi ve ilerlemeye devam etmesi
Solunum ve dolaşım sistemi üzerinde baskı oluşması
Ağrının günlük yaşam kalitesini ciddi şekilde etkilemesi

Skolyoz Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Spinal Füzyon:
Eğri omurların metal vida ve çubuklarla sabitlenmesi.
Kemik greftleri kullanılarak omurların kaynaşması sağlanır.
Büyüme Çubuğu Uygulaması (Growing Rods):
Çocuk hastalarda büyüme devam ederken kullanılan ayarlanabilir çubuklar.
Dinamik Skolyoz Cerrahisi:
Hareket açıklığını korumaya yönelik daha esnek sistemler.

Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci Nasıldır?

İlk 2-4 hafta boyunca dinlenme ve kontrollü hareket.
6-8 hafta içinde günlük aktivitelere dönüş.
3-6 ay süren rehabilitasyon programları.
1 yıl sonunda tam omurga kaynaşması gerçekleşir.

Skolyozdan Korunmak İçin Neler Yapılabilir?

Çocukluk çağında düzenli doktor kontrolü yaptırın.
Duruş bozukluklarını erken dönemde fark edin.
Omurga sağlığını destekleyen egzersizleri ihmal etmeyin.
Sırt çantasını her iki omuzda dengeli taşıyın.
Aşırı ağır yük taşımaktan kaçının.

Hastaların Skolyoz Deneyimleri Nelerdir?

Çocukluk çağında düzenli doktor kontrolü yaptırın.
Duruş bozukluklarını erken dönemde fark edin.
Omurga sağlığını destekleyen egzersizleri ihmal etmeyin.
Sırt çantasını her iki omuzda dengeli taşıyın.
Aşırı ağır yük taşımaktan kaçının.

Tedavide Fizyoterapinin Rolü Nedir?

Omurga çevresindeki kas dengesizliklerini düzeltir.
Eğriliğin ilerlemesini durdurmayı hedefler.
Skolyoz egzersizleri ve manuel terapi uygulamalarıyla postürü destekler.
Cerrahi sonrası hareket kabiliyetini artırır.

Sık Sorulan Sorular

Tedavi Sürecinde Ağrı Olur mu?

Hafif skolyoz genellikle ağrısızdır. Ancak ileri skolyozda kas spazmı ve omurga basısına bağlı ağrı oluşabilir. Fizyoterapi ile bu ağrı kontrol altına alınabilir.

Günlük Aktiviteleri Ne Zaman Yapmaya Başlanır?

Hafif ve orta düzey skolyozda egzersizler yaşam kalitesini artırır. Cerrahi sonrası ise genellikle 6-8 hafta içinde günlük aktivitelere dönüş mümkündür.

Tedavi Sonrası Tekrar Etme Riski Var mı?

Skolyozun ilerleme riski büyüme tamamlandıktan sonra azalır. Ancak, duruş bozuklukları ve kas dengesizlikleri nedeniyle hafif eğrilikler tekrarlayabilir. Bu nedenle düzenli egzersiz ve kontrol önemlidir.