Diz Kireçlenmesi Nedir?

Diz kireçlenmesi, tıbbi adıyla gonartroz, diz eklemindeki kıkırdak dokunun aşınması ve zamanla incelmesi sonucu meydana gelen, ağrı, sertlik ve hareket kısıtlılığı ile karakterize edilen kronik bir eklem hastalığıdır.

Kıkırdak dokunun aşınmasıyla birlikte:

Eklemde sürtünme artar.
Eklem çevresinde kemik çıkıntıları (osteofitler) oluşabilir.
Eklemin hareket kabiliyeti azalır ve ağrı ortaya çıkar.

Daha çok yaşlanmaya bağlı gelişse de, genç yaşlarda da travma veya aşırı yüklenme nedeniyle görülebilir.

Diz Kireçlenmesi Neden Olur?

Diz kireçlenmesinin oluşmasına neden olan başlıca faktörler şunlardır:

İleri yaş: Yaşlandıkça kıkırdak yapısı zayıflar.
Aşırı kilo (Obezite): Diz eklemine binen yük artar.
Genetik yatkınlık: Ailede kireçlenme öyküsü olanlarda risk daha yüksektir.
Travmalar: Diz yaralanmaları, menisküs yırtıkları, bağ yaralanmaları.
Yanlış postür ve yüklenme: Yanlış yürüme alışkanlıkları, düztabanlık.
Mesleki zorlanmalar: Sürekli çömelme veya ağır kaldırma gerektiren meslekler.
Spor yaralanmaları: Futbol, basketbol, koşu gibi yüksek etkili sporlar.

Diz Kireçlenmesinin Belirtileri Nelerdir?

Kireçlenme genellikle yavaş ilerler ve zamanla şu belirtiler ortaya çıkar:

Hareketle artan diz ağrısı
Sabahları veya uzun süre hareketsizlik sonrası dizde tutukluk
Diz hareketlerinde çıtırtı sesi (krepitasyon)
Merdiven çıkma ve çömelme sırasında ağrı
Şişlik ve diz çevresinde hassasiyet
İleri seviyede hareket kaybı ve bacaklarda şekil bozukluğu

Diz Kireçlenmesinde İlk Müdahale Nasıl Yapılmalıdır?

Dinlenme: Dizde ağrı veya şişlik hissedildiğinde yüklenmeyi durdurun.
Soğuk Uygulama: İlk 48 saat boyunca şişliği azaltmak için 15-20 dakika buz uygulayın.
Elastik Bandaj: Diz bölgesini desteklemek için kompresyon bandajı kullanabilirsiniz.
Yüksekte Tutma: Dizdeki ödemi azaltmak için bacağı kalp seviyesinden yukarıda tutun.
Destek Kullanımı: Baston veya dizlik kullanarak yükü azaltabilirsiniz.

Dikkat: Dizde ani kilitlenme, şiddetli ağrı veya hareket kaybı varsa mutlaka doktora başvurun.

Diz Kireçlenmesi Tanısı Nasıl Konulur?

Tanı süreci şu aşamalarla ilerler:

Hastanın Şikayetleri (Anamnez): Ağrının süresi, şekli ve günlük yaşam üzerindeki etkileri değerlendirilir.
Fiziksel Muayene: Diz hareket açıklığı, kas gücü, stabilite ve şişlik kontrol edilir.
Görüntüleme Yöntemleri:
Röntgen: Eklem aralığındaki daralma, osteofitler ve kemik deformasyonları görüntülenir.
MR: Menisküs, bağ yapıları ve kıkırdak dokudaki hasarı gösterir.
Ultrason: Eklem içi sıvı artışı (efüzyon) varlığı kontrol edilir.

Diz Kireçlenmesinin Evreleri Nelerdir?

Evre 1 (Başlangıç Aşaması):
- Kıkırdak yüzeyde minimal aşınmalar oluşur.
- Hafif ağrı ve nadiren tutukluk hissedilir.

Evre 2 (Orta Derece Aşınma):

Kıkırdak incelmeye başlar ve osteofitler oluşur.
Merdiven çıkma, çömelme gibi hareketlerde ağrı ortaya çıkar.

Evre 3 (İleri Düzey Kireçlenme):

Kıkırdak büyük oranda kaybolur ve kemikler birbirine sürtünür.
Hareket kısıtlılığı ve ağrı sürekli hale gelir.

Evre 4 (Son Evre – Kemikleşme Aşaması):

Kıkırdak tamamen aşınmıştır.
Dizde ciddi şekil bozukluğu ve hareket kaybı görülür.

Diz Kireçlenmesi Ne Kadar Sürede İyileşir?

Diz kireçlenmesi kronik bir rahatsızlıktır ve tamamen iyileşmesi mümkün olmayabilir. Tedaviyle semptomlar kontrol altına alınabilir:

Orta evrelerde 3-6 ay süresince düzenli fizyoterapi gereklidir.
Hafif evrelerde 4-6 hafta içinde ağrıda azalma sağlanabilir.
İleri evrelerde cerrahi sonrası iyileşme süresi 3-6 ay arasında değişir.

Diz Kireçlenmesinde Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Konservatif Tedavi (Ameliyatsız Tedavi)

• Fizyoterapi: Kas gücünü artırarak eklem üzerindeki yükü azaltır.

Manuel Terapi: Diz eklem hareket açıklığını artırmak için elle uygulanan tekniklerdir.

Bilgisayar Destekli Traksiyon (BTT): Eklem aralığını genişleterek baskıyı hafifletir.

ESWT (Şok Dalga Tedavisi): Kıkırdak hasarı nedeniyle oluşan kronik ağrıları hafifletir.

Kuru İğneleme (Dry Needling): Kas spazmlarını çözmek için kas içine ince iğnelerle yapılan tedavi.

PRP (Platelet-Rich Plasma) ve Hyalüronik Asit Enjeksiyonu: Eklemin kayganlığını artırarak hareketi kolaylaştırır.

Medikal Tedavi: Non-steroidal anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID) Kıkırdak koruyucu ajanlar (glukozamin, kondroitin

sülfat)

Diz Kireçlenmesinde Uygulanan Egzersizler Nelerdir?

Germe Egzersizleri: Hamstring, kuadriseps ve baldır kaslarının esnekliğini artırır.

Kuvvetlendirme Egzersizleri: Kuadriseps kaslarını güçlendirerek diz stabilitesini destekler.

İzometrik Egzersizler: Eklem hareketi olmadan kas gücü artışı sağlar.

Denge ve Propriyosepsiyon Egzersizleri: Diz ekleminin stabilizasyonunu artırır.
Havuz İçi Egzersizler (Aquaterapi):

Su direnciyle kasları çalıştırırken eklem üzerindeki yükü azaltır.

Uyarı: Egzersizler fizyoterapist kontrolünde yapılmalıdır.

Diz Kireçlenmesinde Cerrahi Tedavi Ne Zaman Gerekir?

Günlük aktiviteleri zorlaştıran, dinlenme sırasında bile devam eden ağrı durumlarında.
Konservatif tedavilere rağmen şikayetlerin devam etmesi.
İleri derece kıkırdak kaybı ve eklem deformitesi.

Diz Kireçlenmesi Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Artroskopik Debridman: Kıkırdak yüzeyler temizlenir ve eklem içindeki iltihaplı doku çıkarılır.

Osteotomi: Dizdeki yük dağılımını değiştirmek için kemik kesilerek yeniden şekillendirilir.

Parsiyel Protez: Diz ekleminin yalnızca kireçlenmiş kısmı değiştirilir.

Total Diz Protezi: Kıkırdak ve kemik dokunun tamamı çıkarılarak yapay eklem takılır.

Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci Nasıldır?

İlk 1 hafta istirahat ve ödem kontrolü yapılır.
2-4 hafta arasında koltuk değneği desteğiyle kontrollü yürüyüş başlatılır.
6-8 hafta sonunda gündelik aktivitelere dönüş sağlanır.
3-6 ay içerisinde tam iyileşme hedeflenir.

Diz Kireçlenmesinden Korunmak İçin Neler Yapılabilir?

Sağlıklı kiloyu korumak
Düzenli egzersiz yaparak diz çevresi kasları güçlendirmek
Aşırı zorlayıcı hareketlerden kaçınmak
Ortopedik ayakkabılar kullanmak
Merdiven çıkma ve çömelme hareketlerini kontrollü yapmak
Duruş bozukluklarını düzeltmek için ergonomik önlemler almak

Hastaların Diz Kireçlenmesi Deneyimleri Nelerdir?

İlk seanslardan itibaren ağrıda azalma hissi.
Fizyoterapi sürecinde hareket kabiliyetinde artış.
Ameliyat sonrası yaşam kalitesinin belirgin şekilde artması.
Günlük yaşam aktivitelerini rahatça yapabilme.

Tedavide Fizyoterapinin Rolü Nedir?

Ağrı kontrolü ve hareket kısıtlılığını gidermek için egzersiz programı oluşturur.
Manuel terapi ile diz ekleminin hareket açıklığını artırır.
Kas dengesizliklerini tespit edip düzeltici egzersizler planlar.
Ameliyat öncesi ve sonrası süreçte diz fonksiyonlarını korur ve geliştirir.

Sık Sorulan Sorular

Tedavi Sürecinde Ağrı Olur mu?

Tedavi sırasında bazı egzersizlerde hafif rahatsızlık hissedilebilir. Fizyoterapist, ağrı seviyesini tolere edilebilir düzeyde tutmak için tedaviyi kişiye göre düzenler.

Günlük Aktiviteleri Ne Zaman Yapmaya Başlanır?

Hafif kireçlenme vakalarında birkaç hafta içinde günlük aktivitelere dönülebilir. Ameliyat sonrası süreçte ise bu süre 6-8 haftayı bulabilir.

Tedavi Sonrası Tekrar Etme Riski Var mı?

Kireçlenme süreci ilerleyici olabilir. Ancak düzenli egzersiz yapmak, ideal kiloyu korumak ve fizyoterapist önerilerine uymak tekrar etme riskini minimize eder.